Հանրապետական եռակողմ հանձնաժողովի 22.02.2012թ. նիստի արձանագրություն

Ա Ր Ձ Ա Ն Ա Գ Ր ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն N 1

 Հանրապետական եռակողմ հանձնաժողովի (այսուհետ` Հանձնաժողով) նիստի

2012 թվական, փետրվարի 22, ժամը` 11:00

Նախագահում էր   ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Ա. Գրիգորյանը

Մասնակցում էին`

Հանձնաժողովի անդամներ`

ՕՐԱԿԱՐԳ

1. <<Հայաստանի Հանրապետությունում արտադրական դժբախտ պատահարներից և մասնագիտական հիվանդություններից պարտադիր ապահովագրության համակարգի ներդրման>> հայեցակարգի (այսուհետ` Հայեցակարգ) ներկայացում և քննարկում:
2. Հանրապետական եռակողմ հանձնաժողովի  2011 թվականի հուլիսի 15-ի նիստի ժամանակ  ներկայացված առաջարկությունների քննարկման արդյունքում Հանրապետական եռակողմ հանձնաժողովի աշխատանքային խմբի կողմից  մշակված ամփոփ առաջարկությունների ներկայացում:
3. Այլ հարցեր: 
4. Օրակարգի առաջին հարցը ներկայացրեց ՀՀ կենտրոնական բանկի ֆինանսական համակարգի կայունության և զարգացման վարչությանպետ Վահե Վարդանյանը:

Ներկայացվեցին Հայեցակարգով կարգավորվող խնդիրները, Հայեցակարգի նպատակն ու անհրաժեշտությունը: Ընդհանուր առմամբ ներկայացվեցին արտադրական դժբախտ պատահարներից և մասնագիտական հիվանդություններից ապահովագրության երկու հիմնական մոդելները (գործատուների պատասխանատվության ապահովագրության  և աշխատողների փոխհատուցման), աշխատանքի վայրում դժբախտ դեպքերի և մասնագիտական հիվանդությունների ապահովագրության իրականացման հնարավոր համակարգերը (պետական, մասնավոր կամ պետական-մասնավոր համագործակցության):

Նշվեց, որ միջազգային փորձում  առավել տարածված է այս դասի ապահովագրության այն մոդելը, որտեղ դժբախտ դեպքերի ապահովագրությունն իրականացնում են մասնավոր ապահովագրական ընկերությունները, իսկ մասնագիտական հիվանդությունների ապահովագրությունը` պետական որոշակի մարմինը: Սովորաբար այդ մարմինը գործում է Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության ենթակայության ներքո:

Մասնագիտական հիվանդությունների ապահովագրության տարանջատումը դժբախտ դեպքերի ապահովագրությունից և պետական մարմնի կողմից իրականացումը պայմանավորված է մի շարք հանգամանքներով:

Այնուհետև ներկայացվեցին Հայաստանի Հանրապետությունում աշխատանքի վայրում դժբախտ դեպքերի և մասնագիտական հիվանդությունների համակարգը, ապահովագրության առաջարկվող մոդելը, այդ մոդելի առավելությունները, հիմնական սկզբունքները, պարտադիր ապահովագրության ենթակա անձանց շրջանակը, ապահովագրության մոդելի մասնակիցները: Նշվեց, որ հաշվի առնելով աշխատանքի վայրում դժբախտ դեպքերից և մասնագիտական հիվանդություններից ապահովագրության իրականացման մեխանիզմների առկա առաջավոր միջազգային փորձը, ինչպես նաև ՀՀ սոցիալական և ապահովագրական ոլորտների առանձնահատկությունները` առաջարկվում է` ՀՀ-ում աշխատանքի վայրում դժբախտ դեպքերից և մասնագիտական հիվանդություններից ապահովագրությունն իրականացնել հետևյալ սկզբունքներով.

• ՀՀ-ում աշխատանքի վայրում դժբախտ դեպքերից և մասնագիտական հիվանդություններից ապահովագրությունն իրականացնել պարտադիր հիմունքներով և աշխատողների փոխհատուցման մոդելով` «առանց մեղք» սկզբունքի հիման վրա:

Պարտադիր հիմունքներով ապահովագրության ներդրումը ՀՀ-ում կարող է օժանդակել մի շարք խնդիրների լուծմանը, մասնավորապես`

• գործատուներն օրենքով պարտադրված կլինեն ապահովագրել իրենց աշխատողներին դժբախտ դեպքերից և մասնագիտական հիվանդություններից, ինչը կնպաստի աշխատողների շահերի պաշտպանությանը և գործատուների կողմից չարաշահումների նվազեցմանը,
• գործատուները շահագրգռված կլինեն ապահովել առավել անվտանգ աշխատանքային միջավայր, քանի որ աշխատանքային պայմանների որակը կարևոր գործոն է նրանց կողմից վճարվող ապահովագրավճարի մեծության որոշման համար,
• աշխատողները կստանան բավարար հատուցում աշխատանքի վայրում դժբախտ դեպքերից և մասնագիտական հիվանդություններից առաջացող վնասների վերացման կամ մեղմացման համար:

Աշխատողների փոխհատուցման մոդելի ընտրությունը պայմանավորված է միջազգային լավագույն փորձով և այս մոդելի առավելություններով, մասնավորապես`

• Աշխատողներին հատուցման տրամադրում` առանց մեղքի գործոնի բացահայտման,
• Գործատուի նկատմամբ շարունակական դատական գործերի հարուցման գործընթացների վերացում,
• Գործատուի` դատական քաշքշուկներին մասնակցության գրեթե վերացում:

Հայեցակարգի ներկայացումից հետո հնչեցվեցին բազմաթիվ հարցեր, մտահոգություններ, որ ընդունելով Հայեցակարգով առաջարկվող ապահովագրության մոդելը պետությունը չի կատարի Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության կոնվենցիաներով և Վերանայված եվրոպական սոցիալական խարտիայով ստանձնած պարտավորությունները:

Մասնավորապես, Հանձնաժողովի նախագահ, ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Ա. Գրիգորյանի, ինչպես նաև ներկաներից Ա. Պետրոսյանի, Վ. Սիմոնյանի, Գ. Մակարյանի, Բ. Խառատյանի կողմից բարձրացվեցին հետևյալ հարցերը.

• Հայեցակարգով կարգավորված չէ աշխատանքի վայրում դժբախտ դեպքերի և մասնագիտական հիվանդությունների արդյունքում այն անձանց կյանքին և առողջությանը պատճառված վնասի հատուցման  խնդիրները, որոնց պատճառված վնասի համար պատասխանատու ճանաչված կազմակերպությունները լուծարվել են 2004 թվականի օգոստոսի 11-ից հետո և միջոցներ կամ իրավահաջորդ կամ աշխատողները համապատասխան դեպքերից ապահովագրված չլինելու պատճառներով վնասի հատուցումը չի շարունակվում:
• Հայեցակարգով առաջարկվող ապահովագրության մոդելի կիրառման դեպքում պետությունը չի կատարի Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության կոնվենցիաներով և Վերանայված եվրոպական սոցիալական խարտիայով ստանձնած պարտավորությունները:
• Նախագծով վնասի հատուցումը նախատեսված է մինչև աշխատողի հաշմանդամության խումբ ստանալը /մինչև 90 օր/, որից հետո նախատեսվում է` պետական բյուջեից հաշմանդամության կենսաթոշակի ստացում: ԱՄԿ կոնվենցիաներով և ՀՀ գործող օրենսդրությամբ` աշխատողի կյանքին կամ առողջությանը պատճառված վնաuի հատուցումը կատարվում է ամենամuյա վճարներով` մինչև աշխատունակության վերականգնումը:
• Աշխատողի մահվան դեպքում Նախագծով նախատեսված է միայն մահվան միանվագ նպաստ` հուղարկավորության ծախսերը: Գործող օրենսդրությամբ այս դեպքում նախատեսվում է նաև վնասի հատուցում ընտանիքի անդամներին` խնամքի տակ գտնվող կին, ծնող, երեխա:
• Առաջարկվում է պարտադիր ապահովագրության համակարգի ներդրման 2 տարբերակ: Մեկով նախատեսվում է դժբախտ դեպքը տարանջատել մասնագիտական հիվանդությունից և մասնագիտական հիվանդության փոխհատուցումը վճարել պետական բյուջեից: Այս տարբերակին ՀՀ ԱՍՀՆ-ն դեմ է, քանի որ դրանց տարանջատումը տեսագործնական առումներով անհնար է, մյուս կողմից պետության կողմից հատուցման մի մասի վճարումը` ոչ նպատակահարմար:
• Նախագիծը չի համապատասխանում հաշմանդամության նոր մոդելին անցնելու հայեցակարգի դրույթներին:
• Նախագծում ներկայացված գործող համակարգի նկարագրությունը չի համապատասխանում ՀՀ օրենսդրական կարգավորման դրույթներին` պետական համապատասխան մարմինների գործառույթների, կարգավորման առանձին մեխանիզմների գծով և այլն:

Հաշվի առնելով Հայեցակարգով կարգավորվող խնդրի կարևորությունն ու բարդությունը, սկզբունքային որոշ հարցերում առկա տարաձայնությունները` Հանձնաժողովի անդամների կողմից առաջարկվեց Հայեցակարգն ընդունել ի գիտություն և ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից կազմակերպել լրացուցիչ քննարկումներ Հանձնաժողովում ներկայացված շահագրգիռ կողմերի մասնակցությամբ:

Առաջարկն ընդունվեց Հանձնաժողովի` նիստին ներկա բոլոր անդամների կողմից:

2. Օրակարգի 2-րդ հարցը ներկայացրեց Բ. Խառատյանը:

Համառոտ ներկայացվեցին աշխատանքային խմբի կողմից մշակված առաջարկությունները (առաջարկությունները կցվում են` 1 թերթ): Մասնավորապես, առաջարկվեց հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ 2012 թվականի ապրիլի 27-ին լրանում է Հանրապետական կոլեկտիվ պայմանագրի և Հանրապետական եռակողմ հանձնաժողովի գործողության ժամկետը, նշված առաջարկություններն հաշվի առնվեն Հանրապետական նոր կոլեկտիվ պայմանագրի կնքման, Հանրապետական եռակողմ հանձնաժողովի աշխատակարգի լրամշակման ժամանակ:

Ներկայացված առաջարկություններն ընդունվեցին ի գիտություն:

3. Օրակարգի 3-րդ հարցի շրջանակներում, Գ.Մակարյանի կողմից առաջարկվեց մինչև Հանրապետական կոլեկտիվ պայմանագրի գործողության ժամկետի լրանալը գումարել Հանձնաժողովի ևս մեկ նիստ` լրատվամիջոցների մասնակցությամբ, որտեղ կներկայացվի ամփոփ հաշվետվություն Հանձնաժողովի եռամյա գործունեության մասին: